Geschokt....

Meestal is het een term die de politici gebruiken als ze met een feit geconfronteerd worden: ze zijn geschokt door wat ze horen of zien. Een redelijk nietszeggende term waarvan men denkt dat het afschuw uitdrukt. Ik had diezelfde gevoelens toen ik vanmorgen op de voorpagina van het Algemeen Dagblad las, dat minister Opstelten iedere agent met een stroomstootwapen wilde uitrusten.

Een stroomstootwapen, ook wel een taser of stun gun genaamd is een wapen dat al dan niet door middel van draden of direct contact met het lichaam een stroomstoot van een hoog voltage afgeeft, waardoor alle spieren samenspannen en een verdachte zich niet meer kan verzetten. Desnoods kunnen meerdere schokken gegeven worden. Het wordt geacht een non-lethal wapen te zijn, ofwel niet dodelijk. Als het juist gebruikt wordt en als de verdachte in een redelijke conditie is.

De beelden uit Amerika zijn natuurlijk bekend. En sinds een jaar of zo hebben de Arrestatieteams ook een dergelijk wapen in hun arsenaal en zij zijn er toch heel tevreden over. Volgens Opstelten willen 9 van de 10 politiemensen een dergelijk wapen. Ik zal dan wel de 10e zijn, want ik zie er niet zo het nut van in.

Ten eerste een praktische vraag. Waar moet ik dat ding in hemelsnaam laten? Komt hij ter vervanging van een uitrustingsstuk of komt het erbij? Want als ik mijn koppel van links naar rechts bekijk wat er allemaal aanhangt...Pistool, extra houder, pepperspray, portofoon, multitool, kleine zaklamp, tasje met rubber handschoenen, wapenstok... Nee, dat gaat hem niet worden. Dus er moet iets weg. Dan maar de pepperspray, denk ik, want in al die jaren heb ik dat spul slechts twee keer gebruikt, waarvan één keer succesvol. En hoewel dat ook in de serie van niet-dodelijke wapens valt, kan een astma-patiënt het er toch heel moeilijk van krijgen.

Dan een vraag over protocol. Wanneer mag je het wel en wanneer mag je een taser niet gebruiken? Ik schat in hetzelfde als bij pepperspray. Niet tegen kinderen beneden de 10 jaar en mensen die aantoonbaar ouder zijn dan 65. Niet tegen zwangere vrouwen. Niet tegen groepen mensen. Niet meer dan twee stoten van één seconde en niet binnen een straal van 1 meter. Zoiets. Het is maar de vraag of je je dat allemaal realiseert binnen een split-second die je nodig hebt om te beslissen of je gebruik maakt van een wapen. Ikzelf grijp altijd eerst naar mijn pistool, gewoon omdat ik niet gewend ben de pepperspray in te zetten.

Ergens klinkt het in mijn oren als een excuus om geen nieuw vuurwapen aan te schaffen, hoewel dat traject toch ook al een heel eind gevorderd is als men tenminste geleerd heeft van de fouten van de vorige keer. Ik voor mij zou veel meer tevreden zijn met een nieuwe wapenstok, zo'n uitschuifbare als waar nu in Deventer en Zwolle mee geoefend wordt. Die geeft me wat meer mogelijkheid om afstand te creëren en hoewel hij flinke blauwe plekken veroorzaakt, zal het niet zo snel tot dodelijk letsel komen. Ik weet dat ik met deze uitspraak ook voorzichtig moet zijn, maar excessen kun je niet altijd uitsluiten.

Ik hoop niet dat minister Opstelten al te geschokt is door deze weigering, maar ach....af en toe met beide benen op de wereld gezet worden,  is helemaal niet erg. Een soort van shocktherapie, zeg maar. Dan weet je weer wat er allemaal écht belangrijk is.

Afspraakje maken

Zo eens in de tijd lees ik berichten in de krant over het doen van aangiftes. Of ik hoor berichten van mensen op straat. Ik hoor dan iets wat me totaal onbekend in de oren klinkt, namelijk dat je zo lang moet wachten voordat je aangifte KUNT doen. En als ik dan voorzichtig doorvraag, komen mensen met verhalen dat je bij de politie tegenwoordig een afspraak moet maken om aangifte te MOGEN doen. En daar kan ik dus met mijn gedachten niet bij.

Want waarom zou je een afspraak moeten maken om aangifte te doen van een strafbaar feit, dat jou is overkomen? Als er bij je wordt ingebroken, of je wordt op straat overvallen, dan bel je de politie toch? En als ze langskomen, dan mag je toch verwachten dat je aangifte direct wordt opgenomen? Helaas moet ik concluderen dat dat soms - eigenlijk steeds vaker - niet gebeurt. Mensen worden doorverwezen naar het bureau om daar aangifte te gaan doen. Want daar zitten mensen die daarvoor bedoeld zijn. Toch...?

Ik werk op een relatief klein wijkbureau'tje. Waar twee dames de afdeling Service en Intake bemannen/bevrouwen. En gelooft u mij als ik zeg dat dit verreweg de meest hardwerkende afdeling van ons wijkteam is. Als je alleen al nagaat hoeveel mensen per dag aangifte komen doen van verlies van een paspoort/rijbewijs/identiteitsbewijs...ik denk dat het gemiddelde op 8 aangiftes ligt. Daar moet een ambtsedig proces-verbaal van opgemaakt worden ( in tweevoud) wat mee moet naar de gemeente voor verkrijging van een nieuw identiteitsbewijs. Iedere dag weer. Maar moet je bij ons een afspraak daarvoor maken? Nee dus. Dat gebeurt tussen de bedrijven door. Want aan de balie komen ook mensen die aangiftes doen van afpersing, oplichting, diefstal, stalking, mishandeling en ga zo maar door. En moet je daar een afspraak voor maken? Ook niet. Alleen als het heel erg druk is of het gaat om een hele complexe zaak dan wordt er een afspraak gepland zodat de dames zeker weten dat ze voldoende tijd en aandacht aan je kunnen besteden, maar voor de rest geldt: wie het eerst komt, die het eerst maalt. Maar ze gaan soms zo lang door dat ze na sluitingstijd nog een half uurtje zitten te tikken om alles bij te werken.

Het is dan ook extra wrang als je, zoals wij, tegen de grote stad bent aangelegen. Waar een vele malen groter korps is gevestigd, met vele vestigingen die allemaal een afdeling hebben net zoals ons. En toch hoor ik dat je daar wel een afspraak moet maken. Voor (bijna) alles. En waar deze afdelingen helemaal een handje van hebben, is om mensen met een kluitje in het riet te sturen.

"Waar is het feit gebeurd? Niet hier? Oh, maar dan moet u aangifte doen in de plaats waar het gebeurd is, hoor!" Pertinent niet waar! U kunt op elk politiebureau in Nederland aangifte doen van welk strafbaar feit dan ook. Het hoeft zelfs niet eens een feit te zijn waar u zelf slachtoffer van bent geworden. De letterlijke tekst van artikel 161 van het Wetboek van Strafvordering luidt "Een ieder die kennis draagt van een strafbaar feit, is bevoegd tot het doen van aangifte" . Aangifte betekent in dit geval "een verzoek tot het starten van een opsporingsonderzoek".

Ook nog zo'n veel gehoorde smoes. "Waar woont u? Niet hier? Dan moet u aangifte doen in de plaats waar u woont!". Ook niet waar! Artikel 163 lid 5 van datzelfde wetboek bepaalt dat "ambtenaren verplicht zijn aangifte op te nemen". Natuurlijk adviseren we u dan wel wat de beste actie is, maar als u staat op het doen van aangifte, mag de politie dat niet weigeren. De burger, aan de andere kant, is wel verplicht de waarheid te spreken. Een valse aangifte doen mag niet.

Wij krijgen dus nog wel eens mensen aan de balie die vanuit de grote stad weggestuurd zijn. En eigenlijk zouden wij ze gewoon terug moeten sturen. Maar dat zou totaal niet klantvriendelijk zijn naar die burger toe en dus gaan we er voor zitten en werken we de aangifte uit. Maar het irriteert wel!  De aangifte wordt vervolgens met dezelfde gang teruggestuurd  naar de grote stad, omdat het feit dáár gepleegd is. En dat is wel bepalend, want het korps in de pleegplaats doet onderzoek.

Die dames van de service overigens, hebben geen volledige opsporingsbevoegdheid maar zijn Bijzonder Opsporingsambtenaar. En die moeten, wettelijk gezien iedere vijf jaar opnieuw naar een cursus en opnieuw examen doen. En als ze daarvoor zakken, zijn ze dus een tijdje niet inzetbaar. Kom daar eens om bij een gewone politie-agent. Die hoeft na de basisopleiding, nooit meer een examen af te leggen voor wets- en rechtskennis. Tenzij hij of zij een aanvullende opleiding gaat volgen, natuurlijk, maar verder? Ik had van de week toevallig dienst achter de balie met één van de dames en werd bestookt met wetskwesties waarbij ik aan mezelf merkte, dat ik ook even diep moest nadenken hoe het ook al weer zat. Overigens werd op haar opleiding de houding van de grote-stad-dienders naar de plattelands-dienders ook gewoon bevestigd hoor. Zij hadden geen tijd om zomaar even aangiftes op te nemen. Dat zou even mooi zijn, zeg, als zomaar iedereen willekeurig kon binnenlopen! Waarom kan het bij ons dan wel? En dat is gewoon de hoofdstad van onze eigen regio, waar ik het nu over heb. Die belasten dus willens en wetens hun eigen collega's met extra werk.

Ik hoop niet dat het nodig is, want de politie kun je maar beter niet te veel nodig hebben. Maar bij ons kunt u zo binnen lopen. Afspraakje maken? In beginsel niet nodig!

Haren ten berge...

Ondanks alle informatiebronnen die de hedendaagse jeugd - en de ouderen die wanhopig trachten met de informatiestroom mee te zwemmen - denk ik dat niet veel mensen de titel van dit blogje begrijpen. Ik zal het dan toch maar uitleggen: het is een spreekwoord dat zegt "de haren rijzen mij ten berge" en het betekent zoveel als "ik ben geschokt. Geschrokken. Vervuld van afgrijzen"

Eén van die informatiebronnen is uiteraard social media. Was er de afgelopen weken veel te doen over de zogenaamde face-book moord , nu had een meisje uit het Groningse Haren ( de titel was inderdaad met enige ironie gekozen, dank u) een uitnodiging gepost op face-book voor haar verjaardag. Ze was alleen vergeten een vinkje te zetten in het vakje 'prive' waardoor iedereen die dat bericht las, via zijn vrienden, vage kennissen en buren, zich als uitgenodigd mocht beschouwen. En de geruchtenmachine draaide op volle toeren. Duizenden jongeren zouden afreizen naar de dorre vlakten van het Groningse platteland. De gemeente en de politie, die al snel inzagen dat dit wel eens gierend uit de klauwen zou kunnen lopen, zetten diezelfde social media in om jongeren te ontmoedigen langs te komen. Er was geen feest, er zou geen feest komen en een lange reis voor niks maken had geen enkele zin. Om de één of andere reden werd dát bericht niet opgepikt of door de lezers als onwaar afgedaan. Want wie wilde er nou geen groot feest geven voor alle jongeren uit Nederland, Duitsland en België als je de kans had? Nou dan! En daar moest je bij zijn, anders ben je een loser.

Het losergehalte was inderdaad vrij hoog, afgaande op de beelden die ik gezien heb. Voor het merendeel jongeren tussen de 16 en 20 jaar, maar ook enkele ouderen. Ik heb geen kinderen, zal ze ook nooit krijgen, dus het weinige dat ik van opvoeding af weet, heb ik opgedaan op straat. Als agent zie je vaak de dingen die fout gaan in de opvoeding. Zo ook nu. Hoe kan het in hemelsnaam nou zo fout gaan?

De verslaggever van RTL wist het wel: De ME had veel te hard ingegrepen. Ook de jongeren wisten het wel. als de ME niet zo hard en totaal overbodig had ingegrepen, dan had het allemaal niet zo hoeven te gaan.

Inmiddels is de balans aardig bekend. Auto's die in brand zijn gestoken. De lokale Albert Heijn geplunderd. Enorme vernielingen, knokpartijen, en een slechte naam voor de jeugd in het algemeen. Want ik durf te stellen dat de schuld echt bij de jeugd ligt. De jeugd die de hype geloofden, voedden en naleefden. De jeugd die ondanks oproepen in grote getalen naar Haren afreisden, zonder zich verdiept te hebben in de berichtgeving. De jeugd die zich, ondanks het alcoholverbod, vol liet lopen met bier en andere alcohol waar ze dus duidelijk helemaal niet tegen kunnen. De jeugd die het nodig vond te rellen en niet te luisteren naar de politie. Te gooien met verkeersborden, dranghekken en alles wat voor de hand lag. En - minstens zo belangrijk - de ouders van die jeugd, die hun kinderen af lieten reizen naar Groningen.

Een aantal van hen zal de afgelopen nacht en de komende nacht doorbrengen in de cel. En gezien het enorme aantal filmpjes dat ik na nog geen vijf minuten zoeken op het internet trof, zullen er de komende tijd nog heel wat jongeren worden aangehouden. En ook dan zullen weinigen het boetekleed aantrekken, ouders of jongeren. Want hun kind doet dat niet en als ze het wél deden, dan is de politie veel te hard van leer getrokken.

Een evenement als dit had gemakkelijk kunnen uitmonden in een tweede Hoek van Holland. Weten we het nog? Grote rellen waarin de politie zich genoodzaakt zag vele malen te schieten. Want hoeveel ME je ook oproept ( Groningen heeft twee ME-pelotons en de omliggende regio's, die het eerst te hulp kunnen schieten, elk één), de tegenstanders zijn altijd met meer.

Als de politie blaam treft omdat er bijvoorbeeld niet voldoende is geïnvesteerd in inlichtingen, mensen of beleid, zullen we daarvan wijze lessen leren. Dat geldt ook voor de bestuurlijke driehoek van (loco)burgemeester, Officier van Justitie en Korpschef. Maar uiteindelijk is er maar één schuldige: de jeugd. En hoewel de jeugd spreekwoordelijk gesproken de toekomst heeft, heeft ze hier laten zien dat ze die toekomst nog lang niet waardig zijn.

Mijn vingers jeukten in ieder geval toen ik de beelden zag. Maar dat zal dan wel weer niet pedagogisch verantwoord zijn. Om dan maar af te sluiten zoals ik begonnen ben: ik krijg er grijze haren van!

Potje mikado?

Tussen de recherche ( de detectives) en de gewone man in blauw bestaat nauwelijks een vertrouwensband, ook al werken we voor dezelfde baas. Die gedachte ging door me heen vandaag, toen ik een klus moest opknappen die de recherche eigenlijk zelf had moeten doen. Niemand doet graag werk dat een ander had moeten doen. Natuurlijk wil je de ander best eens helpen, maar het moet geen gewoonte worden dat je zijn of haar werk moet doen naast je eigen werk.

Recherchewerk is behoorlijk veranderd de laatste twee decennia. Net als gewoon politiewerk trouwens. Meer en meer hebben we te maken met criminele samenwerkingsverbanden, met vermogens afpakken, met virtuele delicten. En dat soort zaken maakt het werk niet makkelijker. Vroeger ging de rechercheur de straat op, op zoek naar werk. Nu moeten ze het doen met de waan van de dag. Met wat de 'gewone' agent hen aandraagt. Met zaken waarover ze informatie krijgen of aangiftes die worden gedaan. En ze verzuipen in het werk. Vinden ze zelf.

Vooropgesteld, het is niks voor mij. De hele dag binnen zitten naar een scherm zitten staren. Geef mij maar een buitendienst. Alleen maar papierwerk maakt me chagrijnig. En het wantrouwen dat er heerst maakt de zaak er niet beter op. Als de recherche - meestal in het weekend - een zaak krijgt die de uniformdienst heeft opgedaan, is het eerste wat ze doen, vaak wanhopig de handen ten hemel heffen en uitroepen "Hoe hebben ze dát nou kunnen vergeten?" En als de uniformdienst op hun tekortkomingen wordt gewezen, dan grommen ze iets minachtends over 'die oudemannenclub' die niet eens meer weten hoe ze een bekeuring moeten schrijven, laat staan een aanhouding verrichten. En de recherche leest verhoren en aangiftes waarin de meest voor de hand liggende vragen niet gesteld werden, elementen van het strafbare feit ( de letterlijke wettekst) ontbreken en originele stukken vaak niet ondertekend zijn.

Beide partijen hebben gedeeltelijk gelijk. Voor rechercheurs zou het goed zijn om een weekje weer op straat te lopen in uniform. Als ik dat voorstel, roepen ze vaak dat al 20 jaar straatdienst achter de rug hebben ( oude rechercheurs hebben dat inderdaad) maar dat is dan ook vaak al 10 jaar geleden en de straat is enigszins veranderd sinds die dagen. En de rechercheurs hebben gelijk, als ze zeggen dat de uniformcollega's beter op moeten letten en zorgvuldiger moeten zijn. Het verschil is overigens wel, dat de meeste collega's om de zoveel jaar een kwartaal bij de recherche gedetacheerd worden. Meestal om de stortvloed aan bulkzaken op te pakken, maar toch. Ik heb het twee keer gedaan en kreeg toch best leuke zaakjes te doen. Eén ervan leverde me zelfs 15 minuten roem op en een optreden bij Opsporing Verzocht. 

Wat moest ik vandaag dan doen? De uniformcollega's hadden twee mannen aangehouden voor diefstal van een buitenboordmotor. De recherche had haar deel van de zaak gedaan en de verdachten afgehoord en heengezonden met een dagvaarding. En daarna alles stukken teruggestuurd naar het bureau. De eerste die dáár over de map struikelde, mocht het dossier opmaken. Dat houdt in: alle stukken in de goede volgorde leggen, nummeren ( met zo'n ouderwetse nummerator, een stempel) voorzien van een voorblad, ondertekenen en in drievoud kopiëren. Het heeft me 20 minuten gekost en dat was ook helemaal niet erg. Maar waarom deden de heren detectives dat dan zelf niet?

De recherche werd de laatste paar jaar vergeleken met een spelletje Mikado. U weet wel. Wie het eerst beweegt is af. Want oudere collega's die op straat niet meer goed mee konden komen, werden de laatste jaren van hun carrière bij de recherche geplaatst. Het werd nooit met zoveel woorden gezegd, maar het was een goede voorbereiding op het pensioen. U kent dat wel, beginnen om half negen, koffie tot negen uur, lunchen om half twaalf en thee om een uur of drie. En wee degene die dat overhoop dreigde te sturen. Nu komen er gelukkig ook steeds meer jonge collega's die de ambitie hebben om goed recherchewerk te verrichten. Die ervoor doorleren. Die de misdaad echt bestrijden.

Nee, straatagenten en detectives kunnen vaak niet met elkaar door één deur. Maar we moeten wel samen de zaken oppakken. Samen er tegenaan. Het zal nooit mijn ding worden. Maar dat hoeft ook niet.

Misschien moeten we samen de hei op. Zoals dat bij veel bedrijven gebeurt, gaan bij de politie ook afdelingen regelmatig naar een niet-zo-luxe-oord ( maar veel beter dan we op het bureau gewend zijn) om daar te bomen over hoe dingen beter kunnen. Misschien ontstaat er dan weer begrip voor elkaar. Kunnen we elkaar eens recht in de ogen kijken. 's Avonds een borreltje drinken en een kaartje leggen. Of een potje........Nee, ik zeg het niet!