Nadenken of handelen....

Er ontspon zich een leuke discussie op het bureau afgelopen week naar aanleiding van vuurwapengebruik van de DJI. De Dienst Justitiële Inrichtingen bewaakt niet alleen de van rijkswege vastgezette boeven maar verzorgt ook het transport tussen de rechtbank, de huizen van bewaring en in geval van nood, de ziekenhuizen. U heeft ze vast wel eens gezien: de blauw gestripte busjes die - laten we het voorzichtig zeggen - niet altijd even netjes weggedrag vertonen. Aan de andere kant: als je voor 09.00 uur alle verdachten van het huis van bewaring in Veenhuizen naar een rechtbank in Maastricht moet krijgen, moet je het gas wel eens wat dieper intrappen. Gewoon, omdat er ergens anders in den lande geen plaats meer was. Dus er zitten meerdere kanten aan dat verhaal.

Afgelopen week echter, gingen twee medewerkers van de genoemde dienst een veroordeelde crimi ophalen bij een ziekenhuis in Den Haag om hem terug te brengen naar Hotel de Houten Pollepel. Genoemde crimi liet zich in een rolstoel naar het busje rijden maar nam aldaar de benen(!) en mocht gelijk terugkeren naar het ziekenhuis omdat de beambten van de DJI hun van dienstwege verstrekte vuurwapen trokken en dit naar behoren gebruikte. Kwam die rolstoel toch nog van pas.

Ik heb via via wat meer bijzonderheden over dit gevalletje vernomen, die ik uit hoofde van mijn dienstgeheim niet met u mag delen. Maar ik bedacht me dat de meeste mensen ( u, dus, trouwe lezer) niet weten wanneer een politieman ( of iets dat daar vaag op lijkt) zijn vuurwapen mag gebruiken. Ja, als er op hem of haar geschoten wordt. Of als een boef ontsnapt. Of zo.

Welnu, een en ander is samengevat in de Ambtsinstructie. Daarin staat het navolgende:
                            
Artikel 7

                       

 

 

1.

Het gebruik van een vuurwapen, niet zijnde een vuurwapen waarmee automatisch vuur of lange afstandsprecisievuur kan worden afgegeven, is slechts geoorloofd:

a. om een persoon aan te houden ten aanzien van wie redelijkerwijs mag worden aangenomen dat hij een voor onmiddellijk gebruik gereed zijnd vuurwapen bij zich heeft en dit tegen personen zal gebruiken;

b. om een persoon aan te houden die zich aan zijn aanhouding, voorgeleiding of andere rechtmatige vrijheidsbeneming tracht te onttrekken of heeft onttrokken, en die wordt verdacht van of is veroordeeld wegens het plegen van een misdrijf

1°. waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van vier jaren of meer is gesteld, en

2°. dat een ernstige aantasting vormt van de lichamelijke integriteit of de persoonlijke levenssfeer, of

3°. dat door zijn gevolg bedreigend voor de samenleving is of kan zijn.

c. tot het beteugelen van oproerige bewegingen of andere ernstige wanordelijkheden, indien er sprake is van een opdracht van het bevoegd gezag en een optreden in gesloten verband onder leiding van een meerdere;

d. tot het beteugelen van militaire oproerige bewegingen, andere ernstige militaire wanordelijkheden of muiterij indien de militair van de Koninklijke marechaussee in opdracht van de minister van Defensie dan wel de officier van justitie te Arnhem belast met militaire zaken in gesloten verband onder leiding van een meerdere optreedt.

2.

Het gebruik van het vuurwapen in de gevallen, bedoeld in het eerste lid, onder a en b, is slechts geoorloofd tegen personen en vervoermiddelen waarin of waarop zich personen bevinden.

3.

In de gevallen, bedoeld in het eerste lid, onder a en b, wordt van het vuurwapen geen gebruik gemaakt, indien de identiteit van de aan te houden persoon bekend is en redelijkerwijs mag worden aangenomen dat het uitstel van de aanhouding geen onaanvaardbaar te achten gevaar voor de rechtsorde met zich brengt.

4.

Onder het plegen van een misdrijf, bedoeld in het eerste lid, onder b, worden mede begrepen de poging en de deelnemingsvormen, bedoeld in de artikelen 47 en 48 van het Wetboek van Strafrecht.

 

 

Heeft u er heel snel overheen gelezen ? Goed zo. Het is toch te veel om te onthouden. Maar toch staan daar alle afwegingen in die een politieman in een spit-second moet maken als hij of zij geconfronteerd wordt met een situatie waarin hij mogelijk zijn vuurwapen moet gebruiken.

 

De wet kent twee soorten vuurwapengebruik: Noodweervuur en Aanhoudingsvuur. Noodweer is in nood van de agent zelf of een ander, ter verdediging van eigen of andermans lijf of goederen. Maar aanhoudingsvuur is een heel ander chapiter. Daar moet sowieso op de benen geschoten worden en dat mag alleen, als het gaat om een boef, die rechtens van zijn vrijheid is beroofd, die tevens verdacht wordt van een misdrijf met vier jaar of meer gevangenisstraf, waarbij bovendien sprake is van een ernstige verstoring van de rechtsorde of de lichamelijke integriteit of waarvan de uitstel van aanhouding ernstige gevolgen heeft voor de maatschappij. Dat valt of staat dus met je interpretatie van  dit wetsartikel.

 

Want ik weet niet of de bemanning van de bussen van de DJI wéét, wie of wat ze aan boord hebben en wat die figuren geflikt hebben, maar ga er maar aan staan. Want je moet het hele wetboek van buiten kennen om de strafmaat te bepalen en dan ook nog de omstandigheden kennen waaronder het misdrijf gepleegd werd. Ik bedoel, een woninginbraak, hoewel ernstig op zichzelf, is niet echt een ernstige verstoring van de rechtsorde. Zeker niet, als je bedenkt dat er gemiddeld 250 woninginbraken per dag in Nederland gepleegd worden. Het wordt al erger wanneer de bewoner thuis was ten tijde van de inbraak. Dan kun je al spreken van een aantasting van de persoonlijke integriteit. Een aanslag met terroristisch oogmerk? Geen twijfel mogelijk, maar een plofkraak bij een bank , waarbij geen gewonden zijn gevallen en geen buit is gemaakt?  Zegt u het maar, want ik weet het niet.

 

De gemiddelde lezer zal iets zeggen van: schiet nou maar en als het niet goed was achteraf, jammer dan. Da's leuk, maar ik mag achteraf wel gaan verantwoorden aan een rechter waarom ik geschoten heb. En de advocaat van de verdachte ( als deze het overleefd heeft) zal betogen dat ik gemakkelijk een minder fors geweldsmiddel had kunnen gebruiken. Net alsof hij ooit de beslissing heeft moeten nemen.

 

Vaak ga je uit van je onderbuik gevoel. En gelukkig is het kleine beetje training dat we op jaarbasis krijgen ( 32 uur en niet meer!) wel zo professioneel opgezet dat we ongeveer weten wanneer  wel en wanneer we niet mogen schieten. Eén ding is wel duidelijk: niet schieten omdat we bang zijn voor de gevolgen, daar hoor je - in tegenstelling tot pakweg 15 jaar geleden - weinig mensen meer over. Want als het er op aan komt, dan stel ik mijn belang boven dat van een ander. Dan schiet ik. En maak me later zorgen om de consequenties. Want ik wil wel die avond gewoon thuiskomen.